Artikulli nga “Der Standard”
Projekti i fundit i kryeministrit shqiptar Edi Rama po shkakton habi: Ai kërkon të krijojë një “mini-shtet” mysliman të veçantë për rendin sufi shiit të bektashinjve në kryeqytetin Tiranë. Të hënën, komuniteti fetar islamik në Shqipëri reagoi ndaj planit dhe u shpreh kundër kësaj ideje. Ata thanë se nuk ishin konsultuar dhe çështja duhet të negociohet me Këshillin Ndërfetar, një organ përgjegjës për këtë. Është një precedent i rrezikshëm.
Edhe përfaqësuesit e urdhrit bektashi në Turqi u shprehën kundër një shteti më vete të bektashinjve në Shqipëri. Zeynel Abidin Koç, kryetar i komunitetit alevi bektashi në Turqi, tha se një “shtet” fetar dhe ideja e bektashizmit janë të papajtueshme. Ai gjithashtu nuk e kuptoi se për çfarë do të ishte mirë një shtet i tillë dhe u shpreh në favor të laicizmit. Rama kishte njoftuar më parë, së bashku me kreun e urdhrit shqiptar, Edmond Brahimaj, se donte t’u jepte anëtarëve të urdhrit enklavën e tyre në një rreth në lindje të Tiranës, ku tashmë kanë qendrën bektashinjtë.
Brahimaj do të bëhet kreu i shtetit të vogël, i cili do të mbulojë 27 hektarë. “Shteti” duhet të ketë administratën e tij, pasaportat dhe kufijtë e tij dhe do të quhet “Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi”. Alkooli duhet të lejohet brenda territorit shtetëror, gratë duhet të lejohen të veshin çfarë të duan dhe nuk duhet të ketë rregulla në lidhje me stilin e jetesës.
Gratë dhe burrat të barabartë
Bektashinjtë janë komuniteti i katërt fetar në Shqipëri, krahas myslimanëve, katolikëve dhe ortodoksëve. Ndryshe nga myslimanët sunitë, bektashinjve nuk u intereson nëse dhe sa shpesh falen drejt Mekës. Gratë dhe burrat trajtohen në mënyrë të barabartë në ritualet. Kjo është arsyeja pse urdhri i dervishëve ishte i pavlerë. Si bektashi, ju lejohet të pini pije alkoolike, madje në disa manastire është bërë. Detyrat dhe formalitetet nuk janë qendrore për sufijtë. Për dervishët, bëhet fjalë për bashkim me Zotin, jo për Sheriat.
Urdhri Bektashi përmban elemente nga Budizmi dhe Krishterimi, si dhe Kabala. Megjithatë, pika qendrore është se në traditën shiite, Imam Aliu, kushëriri i profetit Muhamed, i cili gjithashtu u martua me vajzën e Muhamedit, Fatimen, nderohet. Bektashinjtë, të cilët u bënë një rend në Lindjen e Mesme në shekullin e 16-të, ishin vazhdimisht në konflikt me osmanët sunitë. Meqë në atë kohë shumë “heretikë” u dëbuan nga Anadolli në provincë, në Ballkan ka pasur një prani shiite.
Në qendrën botërore të bashkësisë fetare bektashiane në Tiranë, shihen piktura në vaj, ku Haxhi Bektash Veli komandon luanë dhe gurë fluturues. Pranë tyre varet një foto e “familjes së shenjtë”. Përveç Fatimes, Abaz Aliut, Huseinit dhe Hasanit, djemtë e Imam Aliut, mund të shihet edhe vetë profeti, përfshirë fytyrën e tij. Kjo është e pazakontë në traditën islame. Për disa myslimanë të rreptë, bektashinjtë janë pra heretikë. Para komunizmit, 15 për qind e popullsisë shqiptare ishin bektashinj; sot vlerësohet se shifra është pesë për qind. Por ato janë ende të rëndësishme politikisht.
Pa atdhe nuk ka besim
Nën Ali Pashën e Tepelenës (1741-1822), i cili sundoi në mënyrë të drejtë të pavarur nga Porta e Lartë, dervishët vepruan edhe si agjentë politikë. Tepelena donte ta bënte bektashizmin fenë kryesore të shqiptarëve. Ai donte të ndante shqiptarët nga turqit, të lidhte një aleancë kundër dominimit osman dhe të krijonte shtetin e tyre. Feja ishte dytësore. Motoja ishte: pa atdhe nuk mund të ketë besim. Bektashizmi u përdor si ngjitës kombëtar.
Sipas New York Times, një ekip ekspertësh ligjorë, duke përfshirë avokatë ndërkombëtarë, ka hartuar një projektligj që tani do të përcaktojë statusin sovran të shtetit të ri. Kjo ende duhet të miratohet nga parlamenti, i cili dominohet nga Partia Socialiste në pushtet e Ramës. Baba Mondi, kleriku më i lartë i bektashinjve në Shqipëri, e quan “mrekulli” planin e shtetësisë dhe shpreson që shteti të njihet nga shtetet e tjera, si në Perëndim. Shtetësia do t’u jepej vetëm anëtarëve më të lartë fetarë dhe atyre që janë të përfshirë në administrimin e shtetit, njoftoi ai.