Festa e Vitit të Ri është një nga ngjarjet më universale dhe më të dashura në botë, dhe ka një histori të pasur dhe të larmishme, që lidhet ngushtë me kalendarin, natyrën dhe traditat e ndryshme të popujve. Njerëzit kanë festuar fillimin e një cikli të ri që nga kohët më të lashta, duke i dhënë kësaj dite një kuptim dhe simbolikë të veçantë, që varionte sipas kushteve të jetës dhe besimeve të çdo qytetërimi.
Në Mesopotami, rreth 2000 vjet p.e.s., fillimi i vitit përkonte me ekuinoksin pranveror, që simbolizonte ringjalljen e natyrës. Ky moment i rëndësishëm shënohej me festivale të quajtura “Akitu,” ku banorët e këtij qytetërimi adhuronin perënditë që lidheshin me bujqësinë dhe pjellorinë. Edhe në Egjiptin e Lashtë, festa e Vitit të Ri lidhej ngushtë me përmbytjet e lumit Nil, një fenomen jetik për bujqësinë. Për egjiptianët, kjo ditë ishte një kohë falënderimi dhe kremtimi, ku adhuronin perëndeshën Isis, si simbol të ringjalljes dhe vazhdimësisë.
Në Romën e Lashtë, fillimi i vitit u përcaktua më vonë nga kalendari Julian, kur Jul Çezari vendosi 1 janarin si ditën e parë të vitit, për të nderuar perëndinë Janus. Janusi kishte dy fytyra: njëra që shihte nga e kaluara dhe tjetra që shihte drejt të ardhmes, duke simbolizuar pikërisht kalimin nga një vit në tjetrin. Romakët festonin këtë ditë me dhurata dhe bankete, duke uruar fat dhe mbarësi për vitin që vinte, duke theksuar kështu rëndësinë e fillimeve të reja.
Në Evropën Mesjetare, pas përhapjes së Krishterimit, Viti i Ri shpesh shuhej në një kontekst fetar dhe lidhej me festa si Krishtlindja ose Dita e Pagëzimit të Krishtit. Megjithatë, kalendari Gregorian, i futur nga Papa Gregori XIII në shekullin e XVI, e kthye 1 janarin si ditën zyrtare të fillimit të vitit, duke i rikthyer kështu traditën romake.
Kultura dhe festa e Vitit të Ri ndryshonin ndjeshëm nga njëra kulturë në tjetrën. Në Kinë, për shembull, Viti i Ri festohej sipas kalendarit hënor dhe lidheshin ngushtë me fillimin e pranverës. Festa ishte një periudhë e shenjë për rinovimin e jetës dhe për të sjellë fat të mirë, dhe për këtë arsye kinezët organizonin parada dhe përdornin fishekzjarre dhe dhurata si zarfe të kuqe. Në Indi, ndryshe nga kultura perëndimore, Viti i Ri përkonte shpesh me festat bujqësore, si Diwali, ku nderohej gjithashtu natyra dhe elementët e saj. Kjo traditë ishte e lidhur me ide të forta shpirtërore dhe energji pozitive për të ardhmen.
Në Japoni, festa e Vitit të Ri, e njohur si “Shōgatsu,” ka një rëndësi të veçantë dhe shënohet me pastrimin e shtëpive dhe vizita në tempuj, që simbolizojnë një fillim të pastër dhe të qetë. Gjithashtu, fiset indigjene në Amerikën e Veriut kremtonin solsticin dimëror, një festë që shënonte pikën e kthesës në ciklin natyror të diellit dhe shprehte respektin për fuqitë natyrore.
Në kohët moderne, festa e Vitit të Ri ka fituar një karakter global. Qytetet kryesore, si New York, Sidnei, Tokio dhe Londër, organizojnë spektakle të paharrueshme me fishekzjarre dhe festime masive. Njerëzit në të gjithë botën mblidhen për të festuar kalimin në vitin e ri, duke e shndërruar këtë moment në një mundësi për të rifreskuar shpresat dhe për të bërë premtime për të ardhmen. Megjithëse mënyra e festimit ndryshon nga një kulturë në tjetrën, thelbi i kësaj feste mbetet i njëjtë: dëshira për një vit më të mirë dhe bashkimi në atmosferën e gëzimit dhe optimizmit.