Pylli asht si nji vegël muzikore e pamasë e gjethet e landët e tija, të mëdha e të vogla, me at rendimin e tyne të panjehun janë si fijet e njaj harpe, qi të prekuna porsa, losin menjiherë e napin gjithfarë kumbimesh, prej ma të lehtave deri në ma të fuqishmet.
Kalon nji fllad e pylli fshan nëpër gjethe qi dridhen. Ulen flatrat e erës e përkasin majet, përshkohen nëpër degë e të fshamet shëndrrohen në nji gjamë. Shton era, losin gjethet e lehtas edhe trupi i landëvet. Pylli shungullon gjithkah e ndihet nji zhurmë, si krisëm e largët e njaj lumi qi shkon qetësisht tue u dikue. Po era nuk ndalet e tue marrë fuqi përherë ma të madhe, bashkohet me stuhi, e cila shpejt do të vetën: nisë lufta e elementevet t’ajrit, men era, e nji trumbë e mnershme i mbulon landët deri në rrajë. Asht çasi ma i kobshëm e pyllin e njofim n’atë kohë porsi nji përbindsh të vërtetë, që na paraqet të tanë egërsimin e natyrës, se, si t’ishte në rrezik me u mekë prej nji pshtjellimi të jashtzakonshëm, trandet, përkulet fishkullon, vret me atë furi qi ka deti, kur gjindet në tallaz.
Mnera qi të shtjen pylli kah vrret, furija me të cilën shpërvilet gjith’ ajo mblojë prej ere, ato degë qi hidhen e përdridhen, si krahët e njaj përbindshi qi asht kah mbaron, të lidhin, të pengojnë, të bajnë aq për vedi, sa mos me kenë njeriu ma i zoti me mendue kurrgja tjetër. Natyrës për rreth i këputet zani e rrin tue u dridhë, gadi si të pritte me pa se si do të marrë fund ajo luftë elementesh. Kuj i shkon mendja n’ato çase te miqt e pyllit, te zogjt e malit? Mshehë nën proje të ndonjij dege, ata struken, të tanë droje, as nuk u del ma kanga. Mbi ato maje n’atë kohë zotnon vetëm shtërgata, me ato gjamët e mnershme të vetat. Njaj qi përshkon me mend n’ato çase qetsin që pak parandej mbretnonte gjithkund nepër pyll, kur ushtojshin tjera zane, sa shndrimin kishte me vu re! Por, a nuk ndodh të thesh krejt njashtu edhe për at pyll epshesh të mbrapshta, qi asht zemra e njeriut, kur ven para rryma e mnis, tue e ba me kalue prej dashtnije në smirë, prej qetsije në furi, prej idylit në tragjedi?
Edhe ky pshtjellim pylli e ka bukurin e vet, bukuri e vrashtë sa të thuesh, qi tue lanë njerin pezull në shpirt, në vend që me e qetsue e turbullon, e ban me dishrue që të mbarojë sa ma parë ajo poterë. E mbarimi vjen përnjimend e aq ma shpejt sa ma i mnershëm të ket qenë pshtjellimi.
A nie i zymët resh shkon tue u shgatrrue, pran shiu, men era… Zogjt ndër degë, të siguruem, qesin prap kryet e nisin me vallzue. Mnija e furija mbaruen me njaq, e në pyll kthen edhe nji herë qetsija e paqja.
* * *
E çfarë paqe ndër ditë të kthejllta!
Duhet me pa pyllin ndër orë të kullueta të mëngjesit, kur rrezet e para të diellit nisin me u përshkue nepër degë të shpeshta të landvet, njat herë kur pikat e vesës, shtri mbi gjethe vizlijnë si t’ishin gurë të çmueshëm; e degë e trup e blerime të gjitha hapin gjithkah një erë balçmi, më nji që vala e kulluet e kronit merr teposhtën tue gurgullue; gjithkund freski e hije të qeta, ku mjedrra e erëkandshme, dredhëza e shijshme, përzi me lulet e shen Gjergjit e me sherbelë lidhin ma së miri me valle të gëzueshme të zogjve gjithfarësh.
Asht gjithnji simfoni, që t’i mbush ndiesit me nji gëzim të shëndoshët e të kulluet, që të balçmon shpirtin e të nep rasë me shijue njat poezi të hyjnueshme, me të cilën natyra virgjin e pat gjithherë në zakon me u folë njerëzvet. Symfoni jonesh të kandshme përnjiherë e të fuqishme, që marrin shkas nëpër landë a por edhe fill prej landve të madhnueshme: ah, shpardhe, bung, hale, arrnë, tis, etj.
Këto janë ato landë që i bajnë hijet e Cukalit aq të pëlqyeshme e që kanë nji fuqi aq të bindueshme me ngreh zemrën e çdo shtegtari. Ai shtat i gjanë e i naltë, kapë e shtërngue për dhé a por për nji curr me rrajë të veta, kush e din se sa qindra vjetsh i ban me kenë ato landë kreshniket e pamujshme në luftim me erë. Njato landë, po thom, të cilat edhe mbasi t’i ket’ rrëxue spata, mund t’i shofim të nguluna në det mbi ndonji ani, ase kthye e ba rrema, kah i ndihmojnë voztarit me ça valët shkumbuese. Ato landë rreshtue aq shpesh mbi maje ase brijavet të malit, vendue në mes të grykavet t’ashpra, janë me trup të vetin mburojë e sigurt për sa e sa krahina, tue ruejtë dhen, që mos të shkapërderdhet prej rrymës s’ujit, a por edhe tue kullue ajrin e tue i ba të shëndoshta viset të gjitha ku këto ngrehin shtatin e madhnueshëm të vetin e hapen degësh.
Publikoi: Ilir Seci