Pasi kaloi gati dy javë në një bunker sekret diku në Iran gjatë luftës së vendit të tij me Izraelin, udhëheqësi suprem, Ajatollah Ali Khamenei, 86 vjeç, mund të dëshirojë të shfrytëzojë mundësinë e armëpushimit për të dalë jashtë. Besohet se ai ka qenë i izoluar dhe pa kontakt me jashtë, nga frika se mund të vritej nga Izraeli. Madje edhe zyrtarët e lartë të qeverisë, me sa duket, nuk kanë pasur kontakt me të.
Do të ishte e mençur që ai të mbetet i kujdesshëm, pavarësisht armëpushimit të ndërmjetësuar nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe Emiri i Katarit. Edhe pse thuhet se Presidenti Trump i ka kërkuar Izraelit të mos e vrasë udhëheqësin suprem të Iranit, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu nuk e ka përjashtuar këtë mundësi.
Nëse ai del nga vendstrehimi, do të përballet me një peizazh vdekjeje dhe shkatërrimi. Pa dyshim, do të shfaqet në televizionin shtetëror për të shpallur “fitoren” në konflikt. Do të përpiqet të rikthejë imazhin e tij, por do të përballet me realitete të reja, madje me një epokë të re. Gjatë luftës, Izraeli mori me shpejtësi kontrollin e pjesës më të madhe të hapësirës ajrore të Iranit dhe sulmoi infrastrukturën e tij ushtarake. Komandantët më të lartë të Gardës Revolucionare dhe ushtrisë u vranë në ditët e para.
Shkalla e dëmit ndaj ushtrisë mbetet e paqartë dhe e debatueshme, por bombardimet e vazhdueshme mbi bazat ushtarake dhe instalimet e Gardës Revolucionare sugjerojnë një degradim të ndjeshëm të fuqisë ushtarake të Iranit. Militarizimi ka konsumuar prej kohësh një pjesë të madhe të burimeve të vendit.
Objektet bërthamore të Iranit, të cilat i sollën vendit afro dy dekada sanksionesh amerikane dhe ndërkombëtare, me një kosto të vlerësuar në qindra miliarda dollarë, janë dëmtuar nga sulmet ajrore, edhe pse përmasat e plota të dëmit mbeten të paqarta. “Për çfarë shërbeu gjithë kjo?”, pyesin shumë iranianë.
Një pjesë e madhe e popullsisë e konsideron vetë Ajatollah Khamenein, që është në pushtet që prej vitit 1989, si përgjegjësin kryesor për përplasjen e Iranit me SHBA-në dhe Izraelin, një kurs që solli shkatërrim të madh për vendin dhe popullin.
Gjatë dy javëve të fundit, shumë iranianë janë përballur me ndjenja të përziera – dëshirën për të mbrojtur vendin nga jashtë, por jo domosdoshmërisht regjimin. Ata u solidarizuan me njëri-tjetrin, jo me pushtetin. Raportimet flasin për ndihmë të ndërsjellë dhe afërsi mes njerëzve.
Banorët e qyteteve dhe fshatrave hapën dyert për të zhvendosurit, dyqanxhinjtë ulën çmimet për produktet bazë, fqinjët ndihmuan njëri-tjetrin si kurrë më parë.
Megjithatë, shumë njerëz janë të vetëdijshëm se Izraeli mund të synojë një ndryshim regjimi. Një gjë e tillë është e dëshiruar nga shumë iranianë, por ata nuk janë të prirë të pranojnë një ndryshim që imponohet nga jashtë.
Në afro 40 vite sundim, Ajatollah Khamenei ka shuar çdo formë opozite. Udhëheqësit opozitarë janë ose në burg, ose në mërgim. Opozita në diasporë nuk ka arritur të krijojë një platformë të përbashkët apo një strukturë funksionale që mund të marrë kontrollin nëse regjimi bie. Gjatë luftës, edhe nëse regjimi do të binte, nuk pritej që opozita të merrte pushtetin, por që vendi të rrëshqiste në kaos dhe anarki.
Shumë iranianë tani kanë frikë nga hakmarrja e regjimit. Të paktën gjashtë persona janë ekzekutuar në dy javët e fundit me akuzën e spiunazhit për Izraelin, dhe autoritetet pretendojnë se kanë arrestuar rreth 700 të tjerë për të njëjtën arsye. Një grua iraniane i tha BBC Persian se ajo ka më shumë frikë nga një regjim i plagosur e i zemëruar sesa nga vetë lufta.
Edhe pse objektet bërthamore janë thuajse tërësisht të shkatërruara, autoritetet iraniane deklarojnë se kanë zhvendosur rezervat e uraniumit të pasuruar në një vend të fshehtë dhe të sigurt. Sipas ekspertëve, kjo sasi uraniumi e pasuruar në nivelin 60%, nëse përpunohet në 90%, mund të mjaftojë për të ndërtuar deri në nëntë bomba bërthamore.
Para shpërthimit të luftës, Irani njoftoi për ndërtimin e një objekti të ri sekret për pasurim, i cili pritej të vihej në funksion së shpejti. Parlamenti iranian ka votuar për të reduktuar ndjeshëm bashkëpunimin me Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA). Nëse kjo masë miratohet përfundimisht, Irani do të jetë një hap larg daljes nga Traktati i Mospërhapjes Bërthamore (NPT), ndërkohë që përfaqësuesit e linjës së ashpër i bëjnë thirrje vendit të ndërtojë një bombë bërthamore.
Ajatollah Khamenei tani mund të ndiejë se regjimi i tij ka mbijetuar, dhe kjo ndoshta me të drejtë. Por në moshën 86-vjeçare dhe me shëndet të dobët, ai është i vetëdijshëm se ditët e tij janë të numëruara dhe mund të kërkojë një kalim të rregullt të pushtetit – ndoshta te një klerik tjetër i lartë ose një këshill udhëheqësish. Megjithatë, komandantët e mbetur të Gardës Revolucionare, të cilët kanë treguar besnikëri ndaj tij, mund të synojnë të ushtrojnë pushtetin nga prapaskena.