Në fjalimin e tij të parë madhor në Bundestag, kancelari i ri gjerman, Friedrich Merz, shpalli synimin për ta kthyer Gjermaninë në vendin me ushtrinë më të fortë konvencionale në Evropë. “Këtë nuk e kërkojmë vetëm për veten tonë. Miqtë dhe partnerët tanë na e kërkojnë, madje na e kërkojnë me ngulm,” tha Merz, duke sinjalizuar një kthesë të fortë në politikën e mbrojtjes të Republikës Federale.
Gazeta gjermane Bild, në një koment të menjëhershëm, e cilësoi këtë deklaratë si ndoshta “më të rëndësishmen në dekada për politikën e mbrojtjes gjermane, ndoshta që nga themelimi i Republikës Federale”.
Në fakt, Gjermania është tashmë kontribuuesja më e madhe në buxhetin e mbrojtjes brenda BE-së, por ajo që e bën të pazakontë situatën e tanishme është retorika e qartë dhe e hapur për rol drejtues në aspektin ushtarak. Deri më tani, Berlini është përmbajtur në të tilla deklarata.
Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Wadephul, deklaroi gjithashtu se Gjermania është e gatshme të rrisë shpenzimet për mbrojtjen deri në 5 për qind të prodhimit të brendshëm bruto (PBB). Në terma realë, kjo do të thotë më shumë se dyfishim i buxhetit aktual – në mbi 250 miliardë dollarë në vit.
Kancelari Merz theksoi se Gjermania nuk synon vetëm një rritje të kapaciteteve ushtarake, por edhe një udhëheqje të re në nivel evropian. “Evropa duhet të qëndrojë më e bashkuar se kurrë më parë,” tha ai, duke shtuar se Gjermania do të marrë nisma për “ta rikthyer idealin evropian të lirisë dhe paqes, në një kohë kur kontinenti ynë duhet të ripozicionohet në botë.”
Nga vizioni politik te paralajmërimet profetike
Vizioni i Gjermanisë si forcë udhëheqëse e një Evrope të bashkuar ushtarakisht nuk është i ri. Analistë të ndryshëm – përfshirë edhe zëra konservatorë amerikanë – kanë paralajmëruar prej dekadash për një bashkim potencial ushtarak të Evropës, të udhëhequr nga Berlini.
Një prej tyre, Herbert W. Armstrong, në një shkrim të vitit 1953, paralajmëronte për ngritjen e një “aleance prej dhjetë kombeve evropiane”. Në vitin 1978, ai shkruante: “Evropianët nuk ndihen më të sigurt duke u mbështetur te SHBA për mbrojtje… Ata kërkojnë fuqinë e tyre të përbashkët ushtarake.”
Pas pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022, kjo retorikë u përshpejtua. Revista Trumpet, një zë me prirje profetike konservatore në SHBA, paralajmëroi menjëherë se “vendimtare do të jetë përgjigjja gjermane ndaj agresionit të Putinit”. Sipas tyre, rritja ushtarake gjermane përmbush parashikime biblike për një “Perandori të Shenjtë Romake të udhëhequr nga Gjermania”.
Rreziqet gjeopolitike dhe dobësitë perëndimore
Në të njëjtin kontekst, presidenti amerikan Donald Trump ka vazhduar të komentojë për marrëveshjet bërthamore me Iranin, duke thënë se “është një marrëveshje ‘gati’, por jo përfundimtare”. Detajet janë ende të paqarta, dhe negociatat, sipas mediave amerikane, kanë përfunduar në Oman.
Ndërkohë, një raport i Reuters ngriti shqetësime të reja për ndërhyrjen e mundshme kineze në rrjetet energjetike amerikane përmes pajisjeve të prodhuara në Kinë. Sipas raportit, pajisje të komunikimit të fshehura në inverterët diellorë mund të përdoren për të ndikuar në rrjetin energjetik amerikan – madje për ta çaktivizuar ose dëmtuar atë në mënyrë të koordinuar.
Këto shqetësime kanë bërë që ekspertë amerikanë të mbrojtjes të paralajmërojnë për një “thembrë Akili” në sigurinë kombëtare të SHBA-së, e cila mund të shfrytëzohet përmes luftës kibernetike.
A është Gjermania gati të marrë rolin udhëheqës?
Ndërkohë që shumë vende evropiane po rrisin buxhetet e tyre të mbrojtjes dhe po thellojnë bashkëpunimin ushtarak, Gjermania ndodhet në udhëkryq. Retorika politike është më e qartë se kurrë më parë, por rruga për t’u bërë “fuqia konvencionale më e madhe në Evropë” mbetet e gjatë. Sfida kryesore nuk është thjesht rritja e buxhetit, por krijimi i një kapaciteti real, të qëndrueshëm dhe të gatshëm operacionalisht.
Pyetja që mbetet është: A do të mundet Gjermania të udhëheqë Evropën pa e zgjuar kujtesën historike të një kontinenti që ende mban gjurmët e dy luftërave botërore?