Media austriake FOB publikoi një shkrim ku pretendohet se Erjona Daupaj, e kërkuar nga SPAK-u për dosjen Toyota Yaris, është strehuar në ambasadën e Shqipërisë në Vjenë me ndihmën e ambasadorit Fate Velaj. Daupaj është kunata e ambasadorit të emëruar të Shqipërisë në Austri, Fate Velaj.
Media në fjalë e cilëson këtë veprim si skandal të paprecedent dhe pengim të drejtësisë nëpërmjet hallkave diplomatike të shtetit shqiptar.
Shkrimi i plotë në FOB
Çështjet personale rreth ambasadorit shqiptar Fatmir Velaj (i njohur edhe si Fate Velaj) po shndërrohen gjithnjë e më shumë në një problem politik, diplomatik dhe moral, edhe për Ministren e Jashtme Beate Meinl-Reisinger. Ky dimension ndikon si në Republikën e Shqipërisë, ashtu edhe te partnerët e saj ndërkombëtarë.
Një investigim i ri nga Fass ohne Boden (FoB) sugjeron se jo vetëm që emërimi i tij si ambasador në Vjenë ishte shumë i dyshimtë, por edhe se i gjithë sfondi i tij profesional dhe privat karakterizohet nga kontradikta, paqartësi dhe korrupsion i dyshuar. Kjo jo vetëm që ngre pyetje në lidhje me politikën e brendshme të Shqipërisë, por ngre shqetësime edhe për sigurinë, integritetin dhe transparencën e institucioneve austriake.
Ngritja e dyshimtë nën protektoratin e politikës
Fatmir Velaj u emërua Ambasador i Shqipërisë në Vjenë në vitin 2023. Me sa duket, Velaj ia detyron karrierën e tij diplomatike ndikimit të drejtpërdrejtë të kryeministrit Edi Rama, i cili, pavarësisht mungesës së kualifikimeve, e ngriti në detyrë në parlament dhe më vonë në shërbimin diplomatik.
Shkeljet e konventave ndërkombëtare
Megjithatë, përpara se të bëhej emërimi aktual, Velaj duhej të hiqte dorë nga shtetësia austriake dhe t’i jepte fund zyrtarisht vetëpunësimit në Austri. Prandaj, emërimi zyrtar nuk u bë deri në vitin 2024.
Në kohën e akreditimit të tij, Velaj mbante gjithashtu shtetësi austriake, një shkelje e qartë e Nenit 8 të Konventës së Vjenës mbi Marrëdhëniet Diplomatike, i cili ndalon në mënyrë të qartë një shtetësi të tillë të dyfishtë për ambasadorët në shtetin pritës. Vetëm pas ndërhyrjes së Ministrisë së Jashtme dhe presionit të medias, thuhet se ai hoqi dorë nga shtetësia austriake.
Deklarimi parlamentar në vitin 2018: Velaj me pasuri të konsiderueshme private
Fate Velaj u zgjodh në Kuvendin e Shqipërisë si deputet në vitin 2017. Sipas deklarimeve të tij në Parlamentin e Shqipërisë, deputeti i atëhershëm Velaj kishte një pasuri të konsiderueshme prej rreth 1.77 milionë eurosh, duke përjashtuar të ardhurat e tij vjetore. Pasuritë e tij përfshijnë 83 për qind të një apartamenti prej 85 metrash katrorë në Vlorë, dy depozita bankare në Vjenë dhe Tiranë, si dhe një Chrysler Voyager.
Veçanërisht i rëndësishëm është koleksioni i tij i gjerë i artit: 200 piktura të pikturuara vetë me një vlerë të vlerësuar prej 800.000 eurosh, 60 vepra nga artistë të huaj me vlerë 400.000 euro dhe mijëra fotografi të tij dhe të dhuruara me një vlerë totale prej 450.000 eurosh.
Sipas Dosja.al, thuhet se Velaj është përpjekur të marrë në zotërim një ullishte në Kaninë për shkak të një mosmarrëveshjeje ligjore. Në të njëjtën kohë, ka raportime se ai thuhet se ka marrë ndihmë sociale shtetërore në Austri, pavarësisht se ka deklaruar pasuri prej gati 1.8 milionë eurosh. Kjo ka të ngjarë të bëhet një çështje për autoritetet hetuese në Austri gjithashtu.
Mbrojtje e të dyshuarve për krime në ambasadë?
Akuzat më serioze kanë të bëjnë me mbështetjen e tij të supozuar për kunatën e tij, e cila kërkohet ndërkombëtarisht nga agjencia shqiptare kundër korrupsionit SPAK për pastrim parash në lidhje me skandalin Toyota Yaris.
Prokuroria Speciale e Shqipërisë (SPAK) ka përfunduar hetimin e saj për të ashtuquajturin rast Toyota Yaris dhe ka akuzuar katër persona për korrupsion dhe ndërhyrje në gjyqësor. Ndër të pandehurit janë ish-kreu i Prokurorisë Publike të Vlorës, Aurel Zarka, ish-hetuesja penale Erjona Daupaj, avokati Radovan Çela dhe biznesmeni Astrit Vladi.
Në qershor 2018, 3.4 milionë euro u sekuestruan nga dy automjete. Ajo konsiderohet si një figurë kyçe në një rrjet pastrimi parash midis Belgjikës dhe Shqipërisë. Sipas disa burimeve, ajo ishte fshehur nga sistemi i drejtësisë në ambasadën shqiptare në Vjenë – me dijeninë dhe miratimin e ambasadorit Velaj.
Sipas një raporti nga Prapaskena, të datës 24 nëntor 2024, thuhet se Velaj e ka fshehur kunatën e tij Erjona Daupaj në ambasadën në Vjenë. Ambasada mund të ketë shërbyer si një vend strehimi për të, duke ngritur pyetje në lidhje me imunitetin e mundshëm diplomatik dhe rolin e ambasadës në parandalimin e veprimeve ligjore.
Ky incident ngre pyetje serioze në lidhje me integritetin e institucioneve diplomatike dhe rolin e tyre të mundshëm në pengimin e drejtësisë. Qeveria shqiptare dhe partnerët ndërkombëtarë mund të thirren për të hetuar çështjen dhe për të ndërmarrë veprimet e duhura.