Nga Lutfi Dervishi
Dhimitër Anagnosti u largua, por kinemaja e tij mbetet gjallë. Filmat e tij refuzojnë të plaken, sepse nuk ishin thjesht kinema: ishin pasqyra ku herë u pamë ashtu siç ishim, e herë siç duhej të ishim.
Breza të tërë u rritën duke mësuar ç’është liria në sytë e fëmijëve tek Lulëkuqet mbi mure. Panë hijet e së shkuarës që riktheheshin në Kthimi i ushtrisë së vdekur. Zbuluan veten dhe dilemat tona në Në shtëpinë tonë. Ndjenë tensionin moral në Duel i heshtur, dhe buzëqeshën hidhur me satirën therëse të Përrallë nga e Kaluara. Sepse Anagnosti dinte si ta kthente jetën e zakonshme në art.
Ai vetë thoshte: “Jetë të gjatë kanë veprat që ngrenë pyetje dhe trajtojnë jetën njerëzore.” Dhe filmat e tij e dëshmojnë këtë më së miri. Edhe në veprën e fundit, Gjoleka, djali i Abazit, ai na dha një metaforë të fortë për brezat e rinj që rriten mes dashurisë dhe urrejtjes, mes traditës dhe përpjekjes për t’u bërë pjesë e një bote të re.
Sot i themi “lamtumirë”, por ndoshta më e drejtë është të themi “mirupafshim”. Sepse sa herë një brez i ri do të shohë një djalë me lulekuqe në xhep, një duel të heshtur, një përrallë që ngjan si realitet, një familje rreth tryezës, apo një ushtri që kthehet nga e shkuara, do të njohë aty shpirtin e një artisti të madh.
Një mjeshtër që na mësoi se kinemaja nuk është vetëm zbavitje, por hapësira ku pasqyrohemi, ku ruajmë kujtesën dhe ku mbijetojmë si individë dhe si shoqëri.