“Shpëtoji serbët, Tramp!” – kjo frazë përshkruan shkurtimisht përpjekjet diplomatike të presidentit serb, Aleksandër Vuçiq, dhe ish-presidentit të Republikës Serbe, Milorad Dodik. Por a mund t’i ndihmojë Trampi në realitet?
Vuçiq prej muajsh përpiqet të takohet me presidentin amerikan Tramp. Pas një vizite të dështuara në Florida në maj, ku u kthye papritur në Serbi për shkak të “dhimbjeve në gjoks”, përpjekjet e tij diplomatike nuk kanë ndalur.
Qeveria serbe ka folur vazhdimisht për një dialog strategjik me Amerikën dhe për rikthimin e marrëdhënieve në “nivelin e mëparshëm”. Në fillim të gushtit, Ministri i Jashtëm serb, Marko Gjuriç, u takua me Sekretarin amerikan të Shtetit, Mark Rubio. Pala amerikane nuk e komentoi takimin, por Gjuriç e konsideroi atë “historik”.
Dëshirave të Vuçiqit iu bashkua edhe Dodik, i cili gjithashtu kërkon një takim me Trampin dhe e konsideroi shkarkimin e tij si “një përpjekje për ta penguar që të flasë me presidentin amerikan”.
Situata kulmoi kur Asambleja e Republikës Serbe thirri një “referendum për Dodikun”, ndërsa anëtarja serbe e Presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Zheljka Cviqanoviç, propozoi që Trampit t’i jepet Çmimi Nobel për Paqen.
Dodik beson se po pengohet nga të ashtuquajturit “bidenistë” dhe se gjithçka do të ishte ndryshe nëse Trampi do të kishte informacion të plotë mbi ngjarjet në rajon.
Nga veprimet e mëparshme duket se Vuçiq dhe Dodik përpiqen të shfaqen në SHBA si “evropianë konservatorë të MAGA-s”, të cilët sfidohen nga forcat globaliste të majta.
Trampi – mbrojtës i autokracisë?
Boško Jakšiç, komentator i politikës së jashtme, thotë se Vuçiq kërkon të takohet me Trampin sepse e sheh atë si mbrojtës të autokracisë. “Pas presidentëve rusë dhe kinezë, Vuçiq e sheh Trampin si aleat ideologjik dhe për këtë po distancohet nga Evropa. Por Trampi është pragmatik dhe i fokusuar te biznesi; nuk interesohet për ideologji. Serbia nuk ka shumë për të ofruar në këtë fushë”, shpjegon Jakšiç.
Dodik ndjek të njëjtin model si Vuçiq. “Ata e shohin Trampin si shpëtimtar, por zhgënjimi është i pashmangshëm. Serbia është ndëshkuar me një tarifë 35% për shkak të lidhjeve me Kinën, dhe hapësira për manovra reale është e kufizuar”, paralajmëron Jakšiç.
A mund të ndihmojë Trampi?
Historiani dhe ish-ambasadori në Uashington, Milan St. Protiç, thotë se një takim i tillë nuk do të ndryshonte shumë. “Amerika ka gjëra më të rëndësishme për të bërë sesa takime me Vuçiqin dhe Dodik. Edhe nëse ndodhte, nuk është e qartë se çfarë kërkojnë konkretisht nga Trampi. Takimi i Vuçiqit me Trampin në mandatin e parë e tregoi këtë: ai u ul në një stol dhe dukej i humbur. Ata vetëm do të turpëronin Serbinë më tej”, shpjegon Protiç.
Izraeli si portë për favor amerikan
Si pjesë e përpjekjeve të tyre, Vuçiq ka afërsi të madhe me Izraelin për të fituar mbështetje amerikane. Ai u mburr se Serbia ishte i vetmi vend evropian që furnizonte Izraelin me armë dhe se kishte një kontratë blerjeje armësh prej 1.64 miliardë dollarësh.
Në fillim të korrikut, kryetarja e Parlamentit serb, Ana Brnabiç, vizitoi Izraelin për tre ditë, duke njoftuar fillimin e bashkëpunimit më të ngushtë politik dhe ekonomik mes dy vendeve.
Jakšiç paralajmëron: “Mburrja e Vuçiqit se Serbia është e vetmi vend që i shet armë Izraelit, në një kohë kur ka akuza për gjenocid në Gaza, mund ta bëjë Serbinë bashkëpunëtore në këto krime. Ky është një çmim shumë i lartë për të afruar favorin amerikan”.
Pse Vuçiq po injoron Evropën?
Evropa po kritikon gjithnjë e më fort represionin në Serbi, ndërsa autoritetet serbe po i drejtohen Amerikës duke injoruar zyrtarët evropianë. Vuçiq dhe Dodik shpresojnë të qëndrojnë në pushtet me ndihmën e Trampit.
Sipas Protiçit, kjo është një llogari e gabuar: “Evropa është mjedisi ynë dhe faktor vendimtar për Serbinë. Trampi do të përfundojë mandatin e tij, politika amerikane do të kthehet në normalitet, ndërsa Evropa do të mbetet aty ku është. Vuçiq dhe Dodik kërkojnë bashkëbisedues aty ku shohin mundësi për marrëveshje, pavarësisht institucioneve demokratike”.
Jakšiç përfundon: “Injorimi i Evropës nga Vuçiq është i rrezikshëm dhe strategjikisht i gabuar. Serbia ka detyrime politike, ekonomike dhe morale për të qëndruar pranë Evropës, jo vetëm për përfitime të përkohshme nga SHBA-ja, Rusia apo Kina”.